Η διάσωση μίας τράπεζας από το Δημόσιο γίνεται συνήθως για δύο λόγους1 και με δύο διαφορετικούς τρόπους, και έτσι αντίστοιχα δύο είναι και τα βασικά σενάρια σχετικά με την επιστροφή αυτών των χρημάτων στα δημόσια ταμεία.
Η πρώτη περίπτωση διάσωσης αφορά τράπεζες οι οποίες είτε λόγω κακής διαχείρισης, είτε κάποιας οικονομικής κρίσης που οδήγησε σε μείωση της αξίας περιουσιακών στοιχείων, πχ ακινήτων, έχουν καταγράψει πολλές ζημίες με αποτέλεσμα τη μείωση του μετοχικού τους κεφαλαίου,2 δηλαδή των χρημάτων που έχουν εισφέρει στην τράπεζα οι ιδιοκτήτες της3.
Η δεύτερη περίπτωση διάσωσης αφορά τράπεζες οι οποίες πάσχουν από έλλειψη ρευστότητας. Αυτό σε μία τράπεζα μπορεί να συμβεί αρκετά εύκολα αν οι καταθέτες της, για παράδειγμα, χάσουν για τον οποιοδήποτε λόγο την εμπιστοσύνη τους σε αυτή και τρέξουν να σηκώσουν τα χρήματά τους μαζικά από τους λογαριασμούς τους.2 Σε αυτή την περίπτωση η τράπεζα για να ανταπεξέλθει θα πρέπει να πουλήσει τα μη ρευστά περιουσιακά στοιχεία της σε τιμές πολύ χαμηλές, με κίνδυνο οι απώλειες αυτές να την οδηγήσουν σε καταγραφή μεγάλων ζημιών.2
Πρόκειται για δύο καταστάσεις που μπορούν να οδηγήσουν εξίσου ένα τραπεζικό ίδρυμα σε πτώχευση. Διαφέρουν όμως στον τρόπο αντιμετώπισής τους. Στην δεύτερη από τις δύο περιπτώσεις στις οποίες μία τράπεζα μπορεί να καταστεί αφερέγγυα, αυτή της κρίσης ρευστότητας, (εφόσον υπάρχει μόνο αυτό το πρόβλημα) αυτό που χρειάζεται η τράπεζα είναι μερικά χρήματα στο ταμείο της για να τα δώσει στους πανικοβλημένους καταθέτες. Το δημόσιο λοιπόν, συχνά, δίνει μέσω της κεντρικής τράπεζας τα χρήματα αυτά ως δάνειο, και μόλις η κρίση κοπάσει και οι καταθέτες επιστρέψουν τα χρήματα στους λογαριασμούς τους, τα παίρνει πίσω.4
Στη δεύτερη περίπτωση όμως, αυτής του μειωμένου μετοχικού κεφαλαίου, η τράπεζα δε θα βοηθηθεί από ένα δάνειο. Αυτό που χρειάζεται είναι μία ανακεφαλαιοποίηση, και άρα εισφορά από το δημόσιο μετοχικού κεφαλαίου. Με τον τρόπο αυτό το δημόσιο γίνεται πλέον όχι δανειστής, αλλά συνιδιοκτήτης της τράπεζας. Η διαφορά σε αυτή την περίπτωση έγκειται στο ότι, σε αντίθεση με το δάνειο, το μετοχικό κεφάλαιο δε μπορεί να απαιτηθεί πίσω και η επιχείρηση δεν έχει υποχρέωση να το επιστρέψει.5 Τα χρήματα που επένδυσε το δημόσιο θα του επιστραφούν μόνο αν, μελλοντικά, υπάρξει κάποιος ιδιώτης επενδυτής ο οποίος θα θελήσει να αγοράσει το μερίδιο του κράτους και να γίνει εκείνος ο νέος μέτοχος της τράπεζας.
Το δίληµµα φερεγγυότητα ή χρεοκοπία;
Τα «κόκκινα δάνεια» η σημαντικότερη πρόκληση για το τραπεζικό σύστημα - Ποιοί κλάδοι έχουν τα «πρωτεία»
Το μεγάλο σορτάρισμα
Η Τράπεζα της Ελλάδος
Το πρώτο σκάνδαλο της Siemens τη δεκαετία του '50