daily economicsdaily economicsdaily economicsdaily economicsdaily economics
Οικονομικοί όροι

Υπεράκτια ΕταιρείαHOff shore company

Ορισμός επίσημος

Ως υπεράκτια – εξωχώρια εταιρία σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό που δίνεται από την ελληνική νομοθεσία (Ν. 3091/2002 και ΠΟΛ.1041/5.3.2003)  είναι η εταιρία εκείνη που έχει την έδρα της σε αλλοδαπή χώρα και με βάση τη νομοθεσία της οποίας δραστηριοποιείται αποκλειστικά σε άλλες χώρες και απολαμβάνει ιδιαίτερα ευνοϊκής φορολογικής μεταχείρισης.

Ορισμός με απλά λόγια

Τα συστατικά μέρη της λέξης υπεράκτιος (off shore) είναι υπέρ και άκτιος, δηλαδή μακριά από την ακτή (off = μακριά, shore = ακτή). Η λέξη υπεράκτιος χρησιμοποιείται κυριολεκτικά για να δείξουμε ότι κάτι κινείται, κατευθύνεται ή βρίσκεται μακριά από την ακτή. 

Στα οικονομικά, ωστόσο, χρησιμοποιείται για το χαρακτηρισμό μιας εταιρείας ή τράπεζας η οποία λειτουργεί ή έχει την βάση της σε μια χώρα του εξωτερικού όπου το φορολογικό σύστημα είναι πιο ευνοϊκό από αυτό που επικρατεί στην χώρα προέλευσης.2 Επομένως, off shore θεωρείται η εταιρεία η οποία έχει τη βάση της σε κάποια χώρα του εξωτερικού προκειμένου να επωφεληθεί από τους κανόνες φορολογίας της ξένης χώρας και να ελαχιστοποιήσει το κόστος της από φόρους.3 Οι υπεράκτιες εταιρείες χαρακτηρίζονται από πλήρη μυστικότητα και χρησιμοποιούνται κυρίως από οργανισμούς ή ακόμα και ιδιώτες που επιθυμούν να κρύψουν την ταυτότητά τους.4

Περισσότερες πληροφορίες

Κύριος στόχος μιας επιχείρησης είναι το κέρδος και ειδικότερα ειδικότερα η μεγιστοποίησή του. Τα έσοδα όμως του κράτους προέρχονται από φόρους και ένα μεγάλο μέρος τους από τη φορολογία των κερδών των εταιρειών. Επομένως, οι εταιρείες «χάνουν» μέρος των κερδών τους στην καταβολή φόρων. Όσο μεγαλύτερος ο συντελεστής φορολογίας σε μια χώρα τόσο μεγαλύτερο είναι το ποσό που πρέπει να καταβάλλουν οι εταιρείες ως φόρο. Κάθε χώρα έχει διαφορετικές ανάγκες για χρηματοδότηση μέσω φόρων από τις υπόλοιπες και άρα διαφορετικούς συντελεστές, δηλαδή σε κάποιες χώρες ο φορολογικός συντελεστής για τις εταιρείες μπορεί να είναι 40% επί των κερδών ενώ σε άλλες μόλις 20%. Υπάρχουν βέβαια και οι φορολογικοί παράδεισοι, δηλαδή χώρες που έχουν ειδική φορολογική πολιτική με πολύ χαμηλούς συντελεστές φορολογίας (π.χ. 5%) ή ακόμα και μηδενικούς. Πολλές επιχειρήσεις, λοιπόν, προκειμένου να ευνοηθούν από τους χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές, ιδρύουν υπεράκτιες - θυγατρικές εταιρείες (off shore), σ' αυτούς τους φορολογικούς παράδεισους, τις οποίες κατέχουν και ελέγχουν εξ'ολοκλήρου.5

Η μητρική εκχωρεί μέρος της άυλης περιουσίας της, συνήθως στοιχεία πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως εμπορικά σήματα ή διπλώματα ευρεσιτεχνίας στις θυγατρικές εταιρείες. Η πνευματική ιδιοκτησία χρησιμοποιείται και ελέγχεται από τη μητρική, αλλά βρίσκεται υπό την κατοχή των θυγατρικών. Έτσι, προκειμένου να τη χρησιμοποιήσει η μητρική θα πρέπει να πληρώσει ένα χρηματικό ποσό στις θυγατρικές. Επιπλέον, για τα άυλα περιουσιακά στοιχεία και ειδικότερα για τα στοιχεία πνευματικής ιδιοκτησίας είναι δύσκολο να εκτιμήσει η αγορά ή το κράτος την αξία τους, άρα η επιχείρηση μπορεί μόνη της να ορίσει την αξία αυτών των στοιχείων, βασιζόμενη στις δικές της εκτιμήσεις. Με αυτόν τον τρόπο η επιχείρηση μπορεί να αυξήσει τα έξοδα της μητρικής μειώνοντας έτσι τα κέρδη της και άρα τους φόρους της θυγατρικής προς κράτος. Τα έξοδα της μητρικής είναι στην ουσία τα έσοδα των θυγατρικών οι οποίες υπόκεινται σε χαμηλότερο συντελεστή φορολογίας, δηλαδή όσο περισσότερα τα έξοδα της μητρικής τόσο μεγαλύτερα τα κέρδη των θυγατρικών. Έτσι, ο όμιλος (η μητρική και οι θυγατρικές) καταφέρνει να αυξήσει τα κέρδη μετά φόρων και να μειώσει τους φόρους προς το κράτος.5

Για να γίνουν κατανοητές οι παραπάνω έννοιες ακολουθεί ένα αριθμητικό παράδειγμα5:
Έστω, η επιχείρηση Α η οποία έχει έδρα στις Ηνωμένες πολιτείες τις Αμερικής όπου ο συντελεστής φορολογίας είναι 40% επί των κερδών. Έστω, λοιπόν, ότι η Α έχει κέρδη προ φόρων 1 εκατομμύριο δολάρια. Άρα:
Φόρος = 0,40 x 1 εκατ. = 400.000$ και
Κέρδη μετά φόρων (καθαρά κέρδη) = καθαρά κέρδη – φόρος = 1εκατ. – 400.000 = 600.000$.
Η Α λοιπόν προκειμένου να αυξήσει τα κέρδη της ιδρύει μια θυγατρική εταιρεία (υπεράκτια) στα νησιά Κέιμαν που χαρακτηρίζονται ως φορολογικός παράδεισος και εκχωρεί σε αυτή την θυγατρική εταιρεία δικαιώματα ευρεσιτεχνίας. Έστω, ότι η αξία αυτών των δικαιωμάτων εκτιμάται στα 800.000$. Υποθέτουμε επίσης ότι θυγατρική δεν έχει καθόλου έξοδα και ότι ο φορολογικός συντελεστής στα νησιά Κέιμαν ορίζεται στο 5%. Έτσι έχουμε:

Μητρική
Κέρδη προ φόρων = έσοδα – έξοδα = 1εκατ. – 800.000 = 200.000$
Φόρος = 0,40 x 200.000 = 80.000$ και
Κέρδη μετά φόρων = 200.000 – 80.000 = 120.000$
Θυγατρική (Υπεράκτια εταιρεία)
Κέρδη προ φόρων = έσοδα – έξοδα = 800.000 – 0 = 800.000$
Φόρος = 0,05 x 800.000 = 40.000$
Κέρδη μετά φόρων = 800.000 - 40.000 = 760.000$
Όμιλος
Σωρευτικά κέρδη μετά φόρων = 120.000 + 760.000 = 880.000$
Συνολικός φόρος = 80.000 + 40.000 = 120.000$

Επομένως, με τη χρήση της υπεράκτιας εταιρείας η επιχείρηση μείωσε το φόρο που θα πρέπει να πληρώσει κατά:
Φόρος πριν τη χρήση της υπεράκτιας – Συνολικό φόρο του ομίλου = 400.000 – 120.000 = 280.000$
Και αύξησε τα καθαρά της κέρδη κατά:
Κέρδη = Σωρευτικά καθαρά κέρδη - Καθαρά κέρδη πριν τη χρήση της υπεράκτιας = 880.000 - 600.000=280.000$

 

off shore

 

Ως βασικά χαρακτηριστικά και συνάμα πλεονεκτήματα των υπεράκτιων εταιρειών μπορούν να θεωρηθούν τα εξής:6

  1. Η ταχύτητα και η απλότητα των διαδικασίών σύστασης τέτοιων εταιριών. Σε κάποιες περιπτώσεις μια υπεράκτια εταιρία μπορεί να συσταθεί σε μέσα σε μια μόνο μέρα.
  2. Το κόστος σύστασης και λειτουργίας αυτών των εταιρειών είναι αρκετά χαμηλό, ενδεικτικά αναφέρεται ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής το κόστος αυτό ξεκινάει από τα 800$.
  3. Η ανωνυμία του μετόχου.
  4. Άλλα οικονομικά κίνητρα, όπως η αποφυγή πληρωμής φόρων, αποφυγή του «πόθεν έσχες» και αποφυγή πληρωμής φόρων κληρονομιάς και μεταβίβασης ακινήτου.
  5. Αδυναμία του κράτους ή οποιουδήποτε οργανισμού να προβεί σε κατασχέσεις για χρέη.

Οι κύριες μορφές των υπεράκτιων εταιρειών είναι:6

  • Εταιρείες χαρτοφυλακίου ή συμμετοχών (Holding companies)
  • Εταιρείες παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών
  • Εταιρείες παροχής διοικητικών υπηρεσιών (Administration companies)
  • Εταιρείες αδειών – δικαιωμάτων (Licensing companies)
  • Εμπορικές εταιρείες (Trading companies)
  • Ναυτιλιακές εταιρείες (Shipping companies)
  • Εμπιστεύματα (Trusts)
  • Εταιρείες επενδύσεων (Investment companies)
  • Τραπεζικές εταιρείες (Banking companies)
  • Εταιρείες αντιπροσώπευσης (Nominee companies)
  • Εταιρείες ασφαλίσεων
  • Ακίνητα (Real Estate)

Οι φορολογικοί παράδεισοι είναι κράτη τα οποία δεν συνεργάζονται στον τομέα της φορολογίας με τα άλλα κράτη ή το φορολογικό καθεστώς τους είναι προνομιακό σε σχέση με αυτό των άλλων κρατών.7
Οι φορολογικοί παράδεισοι έχουν τα εξής κοινά χαρακτηριστικά.8

  1. Η φορολογία σ'αυτές τις περιοχές είναι πολύ χαμηλή ή και πολλές φορές ανύπαρκτη.
  2. Η ύπαρξη νόμων που ενθαρρύνουν τη δημιουργία οικονομικού απορρήτου και εμποδίζουν την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τους φορολογούμενους με τις φορολογικές και νομικές αρχές.
  3. Η γενική απουσία διαφάνειας στις νομοθετικές, νομικές ή διοικητικές διαδικασίες που πραγματοποιεί η υπεράκτια εταιρεία κατά τη λειτουργία της.

Τα κράτη που έχουν χαρακτηρισθεί ως φορολογικοί παράδεισοι από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.) είναι1:

  • Ανδόρα
  • Ανγκουίλα εξαρτώμενο έδαφος του Ηνωμένου Βασιλείου
  • Αντίγκουα και Μπαρμπούντα
  • Αρούμπα - που ανήκει στην Ολλανδία
  • Κοινοπολιτεία των Μπαχάμες
  • Μπαχρέιν
  • Μπελίζ
  • Βρετανικοί Παρθένοι νήσοι
  • εδάφη του Ην. Βασιλείου
  • Νήσοι του Κουκ εξαρτώμενο έδαφος της Ζηλανδίας
  • Δομινικανή Κοινοπολιτεία
  • Γιβραλτάρ εξαρτώμενο έδαφος του Ην. Βασιλείου
  • Γρενάδα
  • Γκέρνσει/Σαρκ/Αλδερνέι εξαρτώμενα εδάφη από το στέμμα της Αγγλίας
  • Νήσος του Μαν εξαρτώμενο έδαφος από το στέμμα της Αγγλίας
  • Τσέρσει - εξαρτώμενο έδαφος από το στέμμα της Αγγλίας
  • Λιβερία
  • Πριγκιπάτο του Λιχνενστάιν
  • Δημοκρατία των Μαλβίδων
  • Δημοκρατία των νήσων Μάρσαλ
  • Πριγκιπάτο του Μονακό
  • Μοντσεράτ - έδαφος του Ην. Βασιλείου
  • Δημοκρατία του Ναούρου
  • Ολλανδικές Αντίλλες - έδαφος της Ολλανδίας
  • Νίουι - συνδεδεμένο με τη Ν. Ζηλανδία
  • Παναμάς
  • Σαμόα
  • Δημοκρατία των Σεϋχέλλες
  • Αγ. Λουκία
  • Ομοσπονδία του Αγ. Χριστόφορου και Νέβις
  • Αγ. Βικέντιος και Γκρεναντίνες
  • Τόνγκα - Τούρκς και Κάικος- εδάφη του Ην. Βασιλείου
  • Παρθένα νησιά των Η.Π.Α.
  • Δημοκρατία του Βανουάτου

Υπολογίζεται ότι το ένα τρίτο του παγκόσμιου πλούτου και το μισό από το παγκόσμιο εμπόριο βρίσκεται σε υπεράκτιες εταιρείες. Συγκεκριμένα, πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε ότι 21 τρισεκατομύρια δολλάρια επενδεδυμένα σε περιουσιακά στοιχεία –ποσό μεγαλύτερο από το μέγεθος της Αμερικάνικης οικονομίας- έχουν χαθεί στους φορολογικούς παράδεισους παγκοσμίως. Συνολικά 10 εκατομμύρια ιδιώτες σε όλο τον κόσμο κατέχουν περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται σε υπεράκτιες εταιρείες, και από αυτούς μόνο οι 92.000 κατέχουν περιουσιακά στοιχεία συνολικού ύψους 9,8 τρισσεκατομύρια δολλάρια.4 Οι φορολογικοί παράδεισοι σε συνδυασμό με τις υπεράκτιες εταιρείες έχουν στην ουσία δημιουργήσει μια μυστική παράλληλη οικονομία, η οποία ξεπερνάει σε αξία την οικονομικη δύναμη πολλών κρατών.9

Η περίπτωση της Ελλάδας

Το 2014 έπειτα από απόφαση του τότε υπουργού Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα και του υφυπουργού Οικονομικών Γιώργου Μαυραγάνη ξεκίνησε η καταγραφή των παγκόσμιων φορολογικών παραδείσων σε δυο λίστες. Η πρώτη συμπεριλαμβάνει τις χώρες που δεν συνεργάζονται με τις ελληνικές φορολογικές αρχές και περιλαμβάνει 31 χώρες και η δεύτερη λίστα εμπεριέχει τις 33 χώρες που διαθέτουν εταιρικούς φορολογικούς συντελεστές ίσους ή χαμηλότερους κατά 50% από αυτούς που ισχύουν στη χώρα μας.7

Επίσης, σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε από τη Διεθνή Ερευνητική Κοινοπραξία Δημοσιογράφων, μόνο 4 από τις 107 υπεράκτιες εταιρίες που κατέχονται από Έλληνες ιδιώτες και εδρεύουν στις Βρετανικές Παρθένες νήσους, έχουν καταχωρηθεί στις φορολογικές ελληνικές αρχές όπως ορίζεται από το νόμο. Καμία καταχώρηση και κανένα αρχείο δεν υπάρχει για τις υπόλοιπες 103 εταιρείες. Μετά από αυτή την έρευνα το Υπουργείο Οικονομικών της Ελλάδας δεσμεύτηκε να εξετάσει τα δεδομένα και να προσπαθήσει να συγκεντρώσει τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία για τον παράνομο χαρακτήρα αυτών των εταιρειών. Ωστόσο, εξαιτίας της συνεχούς μεταβολής της ελλήνικής νομοθεσίας και του φορολογικού συστήματος οι εταιρείες αυτές καταφέρνουν να «γλυτώσουν» εκμεταλλευόμενες κενά στη νομοθεσία10.

Βιβλιογραφία

  1. Σεϊμένης Ο., Η off shore εταιρεία και τα μυστικά της, Taxheaven, Κατηγορία: Φορολογία Κεφαλαίου, 2013 (Διαθέσιμο στο http://www.taxheaven.gr/laws/circular/view/id/15882, Τελευταία Επίσκεψη 13/11/2016)
  2. The Free Dictionary by Farlex, Offshore (Διαθέσιμο στο http://www.thefreedictionary.com/offshore, Τελευταία Επίσκεψη 13/11/2016)
  3. Cambridge Dictionaries Online, Meaning of "offshore" in the English Dictionary (Διαθέσιμο στο http://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/offshore, Τελευταία Επίσκεψη 13/11/2016)
  4. Heather S., Wealth doesn't trickle down – it just floods offshore, The Guardian, Research Reveals, 2012 (Διαθέσιμο στο http://www.theguardian.com/business/2012/jul/21/offshore-wealth-global-economy-tax-havens, Τελευταία Επίσκεψη 13/11/2016)
  5. KHANACADEMY, Transfer pricing and tax havens, Youtube (Διαθέσιμο στο https://www.khanacademy.org/economics-finance-domain/core-finance/taxes-topic/corporate-taxation/v/transfer-pricing-and-tax-havens, Τελευταία Επίσκεψη 13/11/2016)
  6. Δημητρίου Δ., Υπεράκτιες (Offshore) Εταιρείες και Φορολογία, Accountancy Greece, 2014 (Διαθέσιμο στο http://www.accountancygreece.gr/%CF%85%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%B5%CF%83-offshore-%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B9%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%B5%CF%83-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%B1/, Τελευταία Επίσκεψη 13/11/2016)
  7. Εφημερίδα Καθημερινή, Οι φορολογικοί «παράδεισοι» σε όλο τον κόσμο, Διεθνής Οικονομία, 2014 (Διαθέσιμο στο http://www.kathimerini.gr/757457/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/oi-forologikoi-paradeisoi-se-olo-ton-kosmo, Τελευταία Επίσκεψη 13/11/2016)
  8. McIntyre R., R. Phillips και P. Baxandall, Offshore Shell Games, The Use of Offshore Tax Havens by Fortune 500 Companies, 2015 (Διαθέσιμο στο http://ctj.org/pdf/offshoreshell2015.pdf, Τελευταία Επίσκεψη 13/11/2016)
  9. Livingstone M. και K. Porteous, Video: Offshore Leaks Names Revealed, The International Consortium of Investigative Journalists, 2013 (Διαθέσιμο στο http://www.icij.org/offshore/video-offshore-leaks-names-revealed, Τελευταία Επίσκεψη 13/11/2016)
  10. Karanikas H. και M. Walker Guevara, Taxmen Have Little Clue of Offshore Companies Owned by Greeks, The International Consortium of Investigative Journalists, 2013 (Διαθέσιμο στο www.icij.org/offshore/greek-tax-authorities-have-little-clue-about-offshore-companies-owned-citizens, Τελευταία Επίσκεψη 13/11/2016)

Κοινοποίηση

Αξιολόγηση

Σας φάνηκε κατανοητή η επεξήγηση του όρου «Υπεράκτια Εταιρεία»;

Παρακαλώ επιλέξτε μία απάντηση

Απαντήθηκαν οι απορίες σας σχετικά με τον όρο «Υπεράκτια Εταιρεία»;

Παρακαλώ επιλέξτε μία απάντηση
Πιστεύετε ότι θα σας χρησιμεύσουν στο μέλλον όσα διαβάσατε;

Please specify your position in the company
δοκιμή γνώσεων
Επιμέλεια κειμένου: Αμαλία Καραχάλιου